Madde kullanımı ve bağımlılık çağımızın en büyük problemlerinden biri haline gelmeye başlamıştır. Madde bağımlılığı problemlerinin tek bir sebebi yoktur. Madde bağımlılığı zamanla gelişir, birden patlayan bir kullanım veya bağımlılık şeklinde başlamaz. Madde kullanımı problemlerinin gelişmesinde birçok risk faktörü vardır. Merak etmek ve arkadaş baskısı ergenleri madde kullanımına iten en önemli faktörlerdir. Ergenlerde madde bağımlılığı için birçok risk faktörü tanımlanmıştır.
Aile içi anlaşmazlıklar, yetersiz ya da çok aşırı ebeveyn gözetimi ve ikazı, ebeveyn ve çocuk arasında iletişim ve anlayış eksikliği, akademik zorluklar, davranım bozukluğu ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar, ailede ve arkadaş çevresinde madde kullanımının bulunması, gencin yaşadığı ve çözümlenmemiş travma, hayır diyememek, dürtüsel hareket etmek ve erken yaşta sigara kullanımı bu risk faktörlerinden bazılarıdır. Ergenlerde madde kullanım bozukluğuna davranım bozukluğu, karşıt olma karşıt gelme bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, depresyon, bipolar bozukluk, travma sonrası stres bozukluğu, sosyal fobi, yeme bozuklukları ve şizofreni gibi birçok psikiyatrik bozukluk da eşlik edebilmektedir.
Madde bağımlılığı hem birey hem de toplum için sosyal, ekonomik, psikolojik birçok problemi de beraberinde getirir. Bu yüzden de madde kullanımının erken fark edilmesi ve önleminin alınması çok önemlidir. Öncelikle ebeveyn gencin hayatını oluşturan küçük detaylarda iyi ve dikkatli bir gözlemci olmalıdır. Genel işaretler, mesela dış görünüşü, arkadaşları veya fiziksel sağlığındaki belirgin değişiklikler soruna işaret ediyor olabilir.
Bunun haricinde madde kullanan genç daha fazla para harcamaya başlar. Ailesinden, arkadaşlarından para, satmak için eşya vs. çalma durumları dahi görülebilir. Ebeveynler çocuklarına bu konu hakkında yaklaşırken yargılayıcı ve katı olmamalı, tam tersi çocukla iletişim kurmalı ve madde kullanımı problemini çözmek konusunda onu destekleyeceğini htirmelidir. Her geçen gün giderek önemi artan bir konu olan madde bağımlılığı ile ilgili ailelere pek çok farklı rol düşmektedir.
Ailelerin dikkat etmesi gereken noktalar;
1. Madde bağımlılığını önlemek ilk adım olmalıdır. Çocuğunuzun kontrolünüzde, sizin bildiğiniz ve güvendiğiniz ortamlarda bulunmasını sağlayınız. Madde ile temasın önlenmesi sonraki aşamalarda ortaya çıkabilecek telafisi zor süreçlerin ortaya çıkmasında çözüm olacaktır.
2. Sıklıkla madde başlangıcının arkadaş çevresi aracılığı ile olduğunu unutmayınız. Madde kullanımı olanlardan oluşan bir çevresi olan çocuğun madde kullanımı kolaylaşacaktır. Bu nedenle çocuğunuzun arkadaş çevresini tanıyın. Kimlerle arkadaşlık kurduğunu kontrol edin.
3. Her şey eğitim ile başlar. Madde kullanımı ile ilgili çocuğunuza eğitim verin. Onu madde kullanımına itebilecek sorunlara alternatif çözümler sunun.
4. Ani başlayan değişiklikleri yakından takip edin. Çocuğunuzun ders başarısında ani düşme olması, daha öncesinde görülmeyen davranışların görülmesi (kavgacılık, yalan, hırsızlık vb.), duygu durumunda ani değişiklikler gibi sonradan başlayan değişikliklerde madde kullanımı her zaman akılda bulundurulması gerekir.
5. Ümitsizliğe kapılmayın. Madde kullanımı ile ilgili bir durum saptandığında ümidinizi her zaman koruyun. Toplumsal öğretiler ile birlikte genellikle madde bağımlılığı tedavi edilemez gibi algılanmasına rağmen, uygun müdahaleler ile tedavi başarı şansı çok yüksektir.
6. Uzmandan yardım alın. Sıklıkla birçok aile böyle bir durumu öğrendiklerinde sorunu aile içerisinde çözmeye çaba gösterir. Bu yaklaşım bazen tedavinin gecikmesi ile sonuçlanabilir. Bu nedenle en uygun yaklaşım profesyonel destek alarak bu konuda çözüm sağlamaktır.
