Sevgili okuyucular, bu hafta sizlerle engelli çalışanlarımızın emeklilik haklarından bahsetmek istiyorum.
Erken Emeklilik Hakkı
1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı tek bir çatı altında toplanmış, bu Kanunların geçerli hükümleri, 5510 sayılı Kanuna geçici maddeler olarak alınmıştır. Dolayısıyla 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce işe girmiş olanlar, işe girişte tabi oldukları Kanunlar kapsamında kazanmış oldukları sürelerde emekli olurlar.
Engelli Çalışanların Emeklilik Haklarına Yönelik Bilgiler
Engelli çalışanın emekli olduğunda alacağı aylık; yaşlılık aylığıdır. Engelli çalışanlar, yaşa bağlı olmaksızın erken emekli olma hakkına sahiptir. Emeklilik için çalışılması gerekli sürenin belirlenmesinde önemli olan, sigortalılık başlangıç tarihidir. Ayrıca, emekli olunurken engel oranının ve çalışılan sürenin önemi vardır. Erken emekli olabilmek için; ön görülen yılın tamamlanmış, aynı zamanda prim gününün dolmuş olması gereklidir. Yani emeklilik süresi 15 yıl olan bir çalışan, 15 yılı dolmuş olmasına rağmen, istenen prim günü tam değilse, prim gününü tamamlamak için çalışmaya devam etmelidir. Emeklilik sürelerinin hesabında erkek ve kadın çalışanlara ait bir ayrım olmasına rağmen, engelli çalışanlar arasında bu ayrım yoktur. Erken emeklilik talebinde bulunmak için kişinin çalışıyor durumda yani adına sigorta primi yatıyor olması zorunludur. Emeklilik için süresi dolan engelli çalışanın erken emeklilik başvurusunun onay makamı SGK’dır.
Erken emeklilik talebinde çalışanlar, kurumlarına dilekçe ile başvuru yapar. Memur tarafından kuruma verilen dilekçe; kurum tarafından SGK Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığına gönderilir. Bağ-Kurlu çalışanlar ise doğrudan SGK’ya başvuru yapar. SGK, engelli çalışan adına emeklilik bildirimi yapmaz. Erken emeklilik için kanunda verilen süre dolduğunda çalışan zorla emekli edilemez. SGK Sağlık Kurulu, çalışanın engelli sağlık raporunu inceleyerek hakkında karar verir. SGK’nın başvuran hakkında karar vermesi için, engelli sağlık raporu vermeye yetkili hastanelerden alınmış bir rapor olması gerekir. SGK Sağlık Kurulu, bu raporla birlikte başvuranın engel durumu ile ilgili tıbbi belgeleri inceler ve çalışma gücü kayıp oranı belirlenir. Emeklilik başvurusunun kabul ya da reddine ilişkin karar, SGK tarafından çalışana kurumu aracılığı ile gelirken şahsen başvuruda şahıs adına iletilir. Emeklilik başvurusundan önce çalışanlar, emekli olup olamayacaklarına dair ya da emeklilik sürelerinin hesabı için de SGK’ya başvuru yapabilir. Başvuruda SGK, engelli sağlık raporunun aslını ya da noter onaylı suretini isteyebilir. SGK, emekli olan bazı engelli çalışanlar hakkında kontrol muayenesi kararı alabilir.
Engelli Memurun Erken Emeklilik Hakkı
Engelli memurun erken emeklilik sürelerinin belirlenmesinde önemli olan tarih, 1 Ekim 2008’dir. 1 Ekim 2008 öncesi işe girmiş olan memurlar; 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabidir. Bu Kanun hükümlerine göre, işe girerken engelli olan ve işe girdikten sonra engelli hale gelen memurların emeklilik süreleri farklılık gösterir. Bu sürelerin hesabında askerlik ve doğum borçlanması ile birlikte hizmet birleştirme süreleri dikkate alınır. Engelli memur erken emeklilik hakkından yararlanmak için, işe giriş tarihi ne olursa olsun vergi indirimi belgesi almak zorunda değildir.
1 Ekim 2008 Öncesi İşe Giren Engelli Memurun Erken Emeklilik Süreleri
5510 sayılı Yasanın Geçici 4. Maddesine göre;
a) 1 Ekim 2008 öncesi engelli olarak işe giren engelli memurlar, engel oranına bakılmaksızın; 15 yıl (5400 prim günü) dolduğunda erken emeklilik hakkı elde ederler.
b) 1 Ekim 2008 öncesi işe girmiş ancak işe girdikten sonra engelli hale gelenlerden, engel durumlarının doğuştan olduğunu belgeleyenler de 15 yıl dolduğunda erken emeklilik hakkı elde ederler.
c) 1 Ekim 2008 öncesi işe girmiş ancak işe girdikten sonra engelli hale gelenler için engel oranlarına göre emeklilik süreleri belirlenir. Buna göre;
ı) %50 ilâ %59 arasında engelli olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıl sigortalı olmakla (5760 gün),
ıı) %40 ilâ %49 arasında engelli olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıl sigortalı olmakla (6480 gün),
ııı) %60 ve üzerinde engelli olduğu anlaşılıp, malulen emeklilik hakkı alamayan sigortalılar, en az 15 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 3600 prim günü ile emeklilik hakkı elde ederler.
1 Ekim 2008 Günü ve Sonrası İşe Giren Engelli Memurun Erken Emeklilik Süreleri
5510 Sayılı Yasanın 28. Maddesine göre;
ı) %50 ilâ %59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
ıı) % 40 ilâ %49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
ııı) İşe girmeden önce malul durumda olup bu nedenle malulen emeklilik hakkından yararlanamayanlar, en az 15yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 prim günü ile; emeklilik hakkı elde ederler ve bu kişilere yaşlılık aylığı bağlanır.
Engelli BAĞ-KUR Çalışanlarının Erken Emeklilik Sürelerine Yönelik Bilgi
1 Ekim 2008 öncesinde BAĞ-KUR’lu olan engellilere erken emeklilik hakkı tanınmamışken bu tarihten sonra Bağ-Kurlu engellilere de erken emeklilik hakkı verilmiştir. 5510 Sayılı Kanununa göre engel oranı %40 ve üzerindeki engelliler hem çalışarak hem de isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek erken emeklilik haklarını kullanabilirler. BAĞ-KUR’lu engelli çalışanların erken emeklilik vergi indirimi belgesi almak zorunluluğu yoktur. Bu kişilerin erken emeklilik talebinde bulunduklarında prim borcu bulunmaması gerekir. Emeklilik için SGK ya şahsen başvuru esastır. SGK engelli işçi adına emeklilik bildirimi yapmaz. Erken emeklilik için kanunda verilen süre dolduğunda, engelli işçi zorla emekli edilemez. Sevgili okuyucularımız bu konuda söylenecek bazı hususlar daha var ama yazımız biraz uzadı, bu hafta bu kadarla bitirelim istiyorum. Aksaray’daki emeklilik ofisimizde yurtdışında çalışan vatandaşlarımızın borçlanma ve emeklilik işlemlerine yardımcı olunmaktadır. İrtibat telefon 0 532 541 02 70 Gelecek hafta yeni konularda buluşmak üzere, sizlere bu yazılarımızı gönderdiğimiz Dikili den Reyhan Bağımızda sağlıklı günler diliyorum.
Yorum Yazın