Bitkisel Diye Her Hapı Yutmayın

Orhan, “Doğadan İnsanlığa Hediye İlaçlar” isimli kitabında bitki veya hayvansal kaynaklardan elde edilen ve ilaç haline gelmiş doğal kökenli moleküllerin keşfedilmesinin hikâyelerini anlattı.

Kadınların zayıflamak amacıyla tükettiği keten tohumunun, hormon problemi olanlarda beklenmeyen kanamalara yol açabileceğine dikkat çeken Orhan, sarı kantaron preparatının doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda, istenmeyen gebeliklere yol açabileceğini söyledi. Aktarlarda bitkisel tıbbi ürün satışının yapılmaması ve çok iyi denetlenmeleri gerektiğini belirten Prof. Dr. İlkay Erdoğan Orhan ile bitkisel tıbbi ürünlerle ilgili konuştuk.

Fitoterapi Nedir?

Fitoterapi aslında, tam kelime anlamı ile bitkilerle tedavi demek olsa da, eczacı ve hekim bakış açısından aslında standardize bitkisel ilaçlarla tedavi demektir. Modern veya akılcı fitoterapi yaklaşımı budur. Ülkemizde yapılan yanlış ise halk tıbbı ile akılcı fitoterapinin birbirine karıştırılmasıdır.

Nereden Ve Nasıl Bitkisel İlaç Alınabilir?

Fitoterapötikler kapsamında bitkisel ilaç veya geleneksel bitkisel tıbbi ürün (GBTÜ) kategorisinde ruhsatlanan bitkisel ilaçlar, sadece eczanelerden alınabilir. Bitkisel ilaçlar, beşerî ilaç gibi ruhsatlandığı için, ancak hekim reçetesi ile eczaneden alınabilir. Geleneksel bitkisel tıbbi ürünler de sadece eczanelerden alınabilmekle beraber, her zaman reçeteye tabi olmayabilir.

Bitkisel tıbbi ürünler, kendi kendini tedavi amacıyla kullanılmamalıdır. Çünkü bileşiminde yüzlerce kimyasal molekül bulunan bitkilerin faydası olduğu kadar, bilinçsiz kullanıldığında ciddi yan etkileri olabilir, hatta ilaç etkileşmeleri artık sıkça rastladığımız bir durum haline geldi. O nedenle internet, aktar gibi yerlerden değil, kesinlikle eczanelerden eczacıya danışarak alınmasını öneriyoruz.

Bitkilerle Tedavi Konusunda Nelere Dikkat Edilmeli?

Bitkisel tedavi mutlaka hekim kontrolünde ve eczacı danışmanlığında yapılmalı. Halkımız kesinlikle sosyal veya görsel medya ile internetten duyduğu bilgilere göre lütfen bitkisel ürün almasın. Bitkiler kompleks kimyasal yapıları nedeniyle çok da masum değiller.

Örneğin, kadınların zayıflamak amacıyla tükettiği keten tohumu, hormon problemi olanlarda beklenmeyen kanamalara yol açabilir. Sarı kantaron preparatı, oral kontraseptif (doğum kontrol hapı) kullanan kadınlarda, istenmeyen gebeliklere yol açabilir. Bunun gibi birçok örnek var. Dolayısıyla bitkisel tıbbi ürünler aslında çok dikkatli kullanılması gereken bir ürün grubu. Öncelikle medyada bitkilerle ilgili tedavi konusunda işin ehli olmayan sözde uzmanlara yer verilmemesi gerekiyor. Zira insanlar ekrandan veya sosyal medyadan çok etkileniyorlar.

Bilimsel dayanağı olmayan bir sürü ürün ekranlardan veriliyor ve aslında toplum sağlığı ile oynanmış oluyor. Konuya vakıf ve bu alanda eğitimi olan gerçek uzmanların bitkilerin tedavi edici etkileri hakkında konuşması çok iyi olur. Ayrıca aktarlarda bitkisel tıbbi ürün satışının yapılmaması ve çok iyi denetlenmeleri lazım. Tarım Bakanlığı tarafından izin verilen ürünler, takviye edici gıda grubunda yer alıyor ve endikasyon belirtemezler.

Etiketlerinde “Bu bir ilaç değildir” ibaresinin olması zorunludur ve yasal olarak sağlık beyanıyla satılmaları yasaktır. Dolayısıyla bu ürünler, Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlanan ürünlerden farklı bir konumda. Ancak yine kapsül, tablet, şurup gibi farmasötik dozaj formlarında olmaları nedeniyle, takviye edici gıdalar da halk tarafından ilaçmış gibi düşünülüyor ve yasak olmasına rağmen sağlık beyanıyla satıldıklarını da görüyoruz. O nedenle konuya aslında oldukça duyarlı olan Tarım Bakanlığının denetimlerini daha da sıkılaştırması gerekiyor.

Kitabınızda Bitkilerin Nasıl Kimyasal İlaçlara Dönüştüğünü Anlatmışsınız. Eczanelerden Satılan İlaçları Mı Tercih Etmeli Yoksa Bitkisel Karışımlar Mı Kullanılmalı?

Burada konvansiyonel ilaç ile bitkisel ilaç karşılaştırması yapmak çok doğru olmaz. Zira eczanede satılan bitkisel ilaç veya geleneksel bitkisel tıbbi ürünlerin içeriğinde de standardize edilmiş bitki ekstreleri var ki, bu da karışım demektir. Her iki kategori de Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından kabul edilmiş resmi kategorilerdir ve Türkiye’de de Sağlık Bakanlığı bize aynı şekilde bu ürünlerin ruhsat prosedürünü adapte etti. Dolayısıyla Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlanmış bitkisel ürünler sadece eczanede satıldığı için en güvenilir ürün grubudur.Kitabımda ise bitki veya hayvansal kaynaklardan elde edilen ve ilaç haline gelmiş doğal kökenli moleküllerin keşfedilme hikâyelerini anlattım. Burada şunun altını çizmek lazım. Saf moleküller, bitkisel kökenli bile olsa artık fitoterapötik olarak kabul etmiyoruz. Bitkisel ilaç veya fitoterapötik dediğimizde ise mutlaka standardize edilmiş bitki ekstresi içeren ve GMP (iyi imalat uygulamaları) normlarında üretilmiş tıbbi ürünleri kastediyoruz. O nedenle her halükarda bitkisel ürünleri de ilaçlar gibi en doğru ve yetkili adres olan eczanelerden almayı tercih etmeliyiz. Fatıma Esra Öz’ün Özel Haberi